Tijd voor een reality check
Om de planeet leefbaar te houden voor iedereen, moeten we al onze acties aftoetsen aan de ontwikkelingsdoelstellingen, ook ons pensioengeld.
De realiteit is echter anders.
De huidige financiële markt moedigt vooral snelle winsten aan. Dit leidt tot een kortetermijndenken dat niet noodzakelijk samengaat met de grootste meerwaarde op de lange termijn.
Voor dit gebrek aan langetermijnvisie betalen we een steeds duidelijkere prijs: globaal stikken de oceanen in plastic en verzuren, warmt het klimaat gevaarlijk vlug op, verdwijnen diersoorten in snel tempo en blijft een grote groep mensen achter in honger en armoede. Lokaal zien we steeds duidelijker hoe ons financieel-economisch denken de druk verhoogt: almaar méér kwaliteit moet geleverd worden met minder middelen en minder tijd. Burn-out cijfers swingen de pan uit en kinderen hebben op de kleuterschool al last van faalangst.
Deze voorbeelden illustreren hoe geld van nietsvermoedende burgers vaak dingen doet die niemand wil.
Lieven Scheire over duurzaam pensioengeld: "We moeten die cafépraat counteren"
Jan Hautekiet over duurzaam pensioengeld: "in de jaren '80 werd daar nauwelijks over nagedacht"
“Voor mij spreekt het voor zich dat een eerstepijlerpensioen altijd de basis van alles moet zijn: daar moet je gewoon comfortabel van kunnen leven. Daar hebben we allemaal ons hele leven aan bijgedragen, en daar moet iedereen ook in gelijke mate van kunnen genieten.”
Tijdslijn
10 december 2020
Update pensioenspaarproducten
Sinds kort promoten enkele banken “duurzame” pensioenspaarproducten. FairFin onderzocht de betere opties. Helaas de keuze tamelijk beperkt en is het ambitieniveau heel variabel.
Oktober 2019
Een volgende mijlpaal
De nieuwe site over duurzame pensioenen voor iedereen is klaar! De voorbije jaren leerden we dat financiëel beheerders reageren wanneer hun klanten zich laten horen. Bovendien krijgen we steeds meer vragen van mensen die willen dat hun pensioengeld wordt geïnvesteerd in duurzame ontwikkeling. Via deze site kan je jouw beheerder vragen om transparantie en maatschappelijk verantwoord beleid. Doe mee!
September 2019
Het tweede SDG Forum!
Het doel is om de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen te vertalen van een globaal gedragen visie naar concreet lokaal handelen. FairFin geeft als ‘SDG Voice’ een workshop en begeleidt een rondetafelgesprek over duurzaam pensioen.
Juni 2019
Publicatie van de resultaten van het project over duurzaam pensioen voorzorgverleners. Het leidt tot een zomer van boeiende gesprekken en emailwisseling met mensen die werken bij banken, verzekeraars, toezichthouders,
sectorfederatie. Twee verzekeraars nodigen ons uit om deel te nemen aan interne gesprekken rond verdere verduurzaming van hun beleid.
Mei 2019
PensioPlus, de koepelorganisatie van Belgische pensioenfondsen, organiseert een
seminarie met de veelbelovende titel ‘Climate change and sustainable finance: threats and
opportunities.’ Het is heel boeiend om te horen van de fondsbeheerders zelf hoe zij denken
over duurzaamheid in hun portfolio’s. Er zijn een boel praktische bezwaren, waarvan de
beschikbaarheid van goede gegevens (over hoe ecologisch en sociaal verantwoord bedrijven
zich gedragen) het meest gehoorde is. Er zijn ook veel diepgewortelde overtuigingen die vaak
verschillen van de onze. Dat energietransitie met kleine stapjes zal gaan bijvoorbeeld. En dat
duurzaam altijd duurder is. Opmerkelijk detail: één fondsbeheerder vertelt dat zijn portfolio
het tot zijn eigen verbazing financieel beter doet sinds het doorvoeren van een ESG screening
(met ecologische, sociale en beleidscriteria)…
April 2019
Boeiend debat in Amsterdam met de directeur van het Pensioenfonds Zorg en
Welzijn (PFZW) en mensen van vakbond FNV en Fossielvrij NL. Wat het meest opvalt? De
hoogdringendheid van ernstige klimaatambitie is er een stuk duidelijker aanwezig dan bij
ons. “Wat heb ik aan een goed pensioen als ik straks met een beademingsapparaat over
straat moet?” vraagt Peter Borgdorff van PFZW zich luidop af. Fossielvrij NL vraagt zich dan
weer af of het hem zal lukken om zoals beloofd de ‘carbon footprint’ van zijn portfolio te
halveren tegen 2020.
Maart 2019
De groeiende aandacht voor het klimaat maakt ook de link met de financiële sector ‘hot’!
Duurzaam pensioen wekt steeds meer aandacht: op vraag van de toenemende groep geïnteresseerden verbreden we het project naar pensioensparen in de derde pijler en werken we met financiële partners aan een ernstig duurzaam aanbod.
Februari 2019
Beloftevol nieuws:
We werden uitgenodigd voor een gesprek met twee specialisten in levensverzekeringen en pensioen bij de coöperatieve verzekeringsgroep Vivium/P&V. Een eerste gesprek was meer dan overtuigend genoeg om verder in contact te blijven en opties te verkennen.
Wordt vervolgd!
Februari 2019
Op de conferentie van ERIN, het European Responsible Investment Network, stelt dit platform van NGO’s en vakbonden zijn aanbevelingen voor financiering van de transitie voor. Het wordt scherp duidelijk: de kloof tussen de politieke bereidheid en wat op wetenschappelijke basis nodig is om een wereldwijde catastrofe te vermijden is zorgwekkend diep.
Januari 2019
Exact een jaar na haar eerste presentatie op de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling geeft Anneleen een stand van zaken over het pensioenproject. De hoofdvraag van het panel is ‘kunnen fondsbeheerders en banken maatschappelijk verantwoord ondernemen promoten?’
Het korte antwoord luidt: ‘Ja, als ze dat nu eindelijk echt zouden willen…’
Wat als iedereen nu eens verantwoordelijkheid zou nemen in verhouding tot zijn/haar potentiële impact op de samenleving?
De soms verwarrende bevindingen na een jaar praten met banken, portfolio managers, verzekeringsmakelaars en CEO’s kan je lezen op de blog.
Januari 2019
Feestelijk nieuws: Fairfin trapt het jaar af als SDG Voice 2019.
Een jaar lang draagt Fairfin deze eretitel, samen met vijf andere organisaties. De SDG Voices gebruiken hun stem om duurzame ontwikkelingsdoelstellingen in de verf te zetten.
Fairfin focust een jaar op communicatie rond duurzaam pensioen en de SDG’s.
December 2018
Jammer genoeg staat op dit moment nog geen enkele speler echt ver genoeg qua duurzame fondsen om hen als aanbieder naar voor te schuiven. Maar we hebben hoopvolle gesprekken met verschillende spelers. Dit zijn de beloften die ze ons tot nu toe deden.
Oktober 2018
Een tweede grote speler op de markt voor zorgverleners neemt contact op om te praten over een voorstel. Wordt vervolgd…!
September 2018
Onze collega’s in Nederland doen mee! Op gofossilfree.org lezen we: PFZW Fossielvrij – Zorg voor het klimaat
Als zorgsector dragen wij zorg voor de gezondheid van onze medemens – ongeacht wie dat is of waar die woont. De zorgsector moet daarom haar eigen verantwoordelijkheid nemen in het afwenden van de mondiale klimaatcrisis en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Wij vinden het daarom van groot belang dat ons eigen pensioenfonds, Stichting Pensioenfonds Zorg & Welzijn niet langer te investeren in de fossiele brandstoffen die aan de basis liggen van deze problemen. Mee eens? Teken ook de petitie PFZW: Zorg voor het klimaat – stop met fossiel hier.
Juni 2018
Een topmaand voor het project!
Drie interviews in zeer uiteenlopende media, een lezing voor een LOK-groep van spoedartsen met geïnspireerde nabespreking, voorstelling van een ambitieus impactfonds (met doorgedreven visie op samenwerking en circulaire economie) dat ook onze partner kon overtuigen, een meeting met enkele frisse vernieuwers uit de financiële sector (‘waarom bouwen we niet zélf een lange-termijn spaarproduct dat wegblijft van de beurs en dat als alternatief voor pensioensparen kan dienen?’), een bijzonder boeiend gesprek bij Flanders Business School over de investeringen die de wereld nodig heeft. Quote van de maand komt van een spoedarts: “Tot vandaag ging mijn bovenkamer in sluimerstand nog voor de boekhouder binnen was. Na vandaag ben ik gemotiveerd om documentaires te gaan kijken over de financiële wereld. Dit was een echte eye-opener!”
Mei 2018
Onze partner verklaart zich akkoord met een nulmeting van zijn volledige portfolio door Forum Ethibel. Op basis van deze resultaten zal beslist worden welke stappen er volgend jaar gezet moeten/kunnen worden
April 2018
Laatstejaarstudenten geneeskunde van de KULeuven luisteren op de infodag voor starters van Medica aandachtig naar de uiteenzetting over duurzaam pensioen. Bijna de helft van de aanwezigen registreert zich meteen op het platform! Eén van hen zegt: “als ik voor transparant en duurzaam kan kiezen en dat heeft verder geen nadelen, dan zie ik écht geen reden om het niet te doen.”
April 2018
Onze partner verklaart zich akkoord met een nulmeting van zijn volledige portfolio door Forum Ethibel. Op basis van deze resultaten zal beslist worden welke stappen er volgend jaar gezet moeten/kunnen worden.
Mrt 2018
Met onze partner wordt beslist om voor dit jaar een betekenisvolle eerste stap te zetten: een bedrag overeenkomstig met de VAPZ-premies van één jaar zal in een impactfonds geplaatst worden. Dit geld zal dus niet alleen geen schade toebrengen, maar wordt actief gericht naar bedrijven die bijdragen aan de Sustainable Development Goals van de VN.
Feb 2018
Anneleen licht het pensioenproject toe op een seminarie van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling met als thema ‘Meer geld voor minder Koolstof’. Er wordt aandachtig geluisterd naar de hindernissen die we in dit traject ondervinden: in de wet- en regelgeving, in de technische aspecten én in de mindset van financiële beheerders.
Dec 2017
Finance Watch organiseert een conferentie met de veelbetekenende titel “Change Finance Forum. 10 years after: make finance a servant again.” Wat bij mij het sterkst blijft hangen is hoe concreet en direct de link is tussen ons financieel systeem en prangende problemen zoals voedselschaarste.
Nov 2017
Anneleen en een FairFin-collega gaan naar een ontmoeting met drie leden van de “High Level Expert Group (HLEG) on Sustainable Finance” en vertegenwoordigers van NGO’s. Doel van het gesprek: feedback op het voorlopige rapport van de HLEG dat als richtlijn zal dienen voor de Europese Commissie. Standpunt van FairFin:
– Ecologische en sociale risico’s (die heten in de financiële wereld “Externalities”: dat illustreert meteen het belang dat eraan gehecht wordt…) moeten geïnternaliseerd worden. Met andere woorden: het moet véél duurder worden om dat soort investeringen aan te houden!
– Europa moet dringend werk maken van een eenvormig classificatiesysteem van verantwoorde investeringen. Nu bestaan er allerlei verschillende indelingen die ertoe leiden dat onderling vergelijken zéér moeilijk is en objectief aftoetsen onmogelijk.
Okt 2017
Ons lastenboek, dat omschrijft in welke domeinen we volgens FairFin wel en niet willen investeren, wordt getoetst bij de verschillende fondsbeheerders van onze partner. Zelf gaan we kloppen bij Forum Ethibel, gespecialiseerd in het doorlichten van portefeuilles op duurzaamheid. De conclusie langs beide kanten luidt: ‘dit is érg ambitieus! Als je al deze dingen eruit gooit dan hou je onvoldoende beleggingsuniversum over en dan zal je te ver afwijken van de benchmark (=de beursindex die als referentie wordt gekozen).’ Anneleens bedenkingen hierbij lees je op de blog!
Sept 2017
Deelname aan tweedaagse conferentie van ERIN, het European Responsible Investment Network. Dit platform verenigt mensen uit de financiële sector, NGO’s, aandeelhoudersverenigingen en vakbonden rond het streven naar verantwoord investeren als norm.
Sept 2017
Een eerste aanbieder van VAPZ-contracten toont zijn interesse én bereidheid om te onderzoeken of hij zijn hele portfolio kan aanpassen aan het door FairFin opgestelde investeringsbeleid. Hij zegt: ‘ik kan alleen maar erkennen dat de vraag naar transparantie en duurzaamheid toeneemt bij de cliënten en dan vooral bij de jongere generatie. Ik vind dat een zeer legitieme vraag en besef dat er ook bij ons ruimte is voor verbetering.’
Nog een heel traject te gaan, maar één ding is zeker: we zijn vertrokken!
Aug-sept 2017
Bijwerking van het lastenboek op basis van feedback binnen en buiten FairFin.
Juli 2017
Rondetafel met vier experten op het terrein van ethisch investeren en impact investing. Op de agenda: de concrete strategie voor het verder vormgeven van een zo ambitieus mogelijk duurzaam VAPZ.
Mei-juni 2017
We werken aan een eerste versie van het ESG deel van ons lastenboek dat zal dienen als richtlijn voor het beheer van het VAPZ-contract dat we willen.
Mei 2017
Het jaarverslag 2016 van Anneleens VAPZ-contract komt online. Het bevat een ambitieuze engagementsverklaring richting ESG, maar niets over hoe en wanneer. In portefeuille zitten nog steeds veel fossiele brandstoffen, veel bedrijven die wapens produceren, veel investeringen in belastingparadijzen. Te veel.
Apr 2017
Het eerste expertenrapport is binnen dankzij een geslaagde crowdfunding bij de achterban van FairFin. Zo gaat co-creatie!
Mrt 2017
Telefonische gesprekken met drie experten op het terrein van duurzaam investeren en zogenaamde ‘impact investing’. Alle drie geloven ze dat het mogelijk is om een pensioenproduct te ontwerpen zoals FairFin en Anneleen dat in gedachten hebben; alle drie geloven ze dat de tijd er rijp voor is maar dat de markt pas echt zal bewegen wanneer cliënten een dwingende vraag stellen.
Feb 2017
FairFin begint aan het uitwerken van een eigen set uitsluitingscriteria: waar loopt onze rode lijn waar bedrijven niet over mogen gaan willen ze in een maatschappelijk en ecologisch verantwoorde investeringsportefeuille aan boord blijven?
Feb 2017
Minister Van Overtveldt antwoordt kort op de parlementaire vraag over fiscale penalisatie van de overdracht van RIZIV-contracten naar een andere pensioen- of verzekeringsinstelling. Hij geeft geen verklaring voor de eigenaardige regel dat RIZIV-contracten NIET vallen onder de wet die wél geldt voor alle andere VAPZ producten. Lees het volledige antwoord van minister Van Overtveldt hier.
Jan 2017
Eerste ontmoeting met de CEO van een geïnteresseerde aanbieder van VAPZ-contracten. Er is veel openheid voor de ontwikkeling van een grondige ESG strategie en we blijven in communicatie.
Jan 2017
Bij Vivium komt geen antwoord op mijn mail met vraag voor een gesprek.
Jan 2017
Bank van Breda nodigt Anneleen uit om meer te komen vertellen over dit project. De bank werkt actief aan meer transparantie en stelt vast dat de aandacht van hun publiek (voornamelijk mensen met vrije beroepen) voor duurzaamheid toeneemt. Een eigen VAPZ product zit niet in de planning; ze werken daarvoor met Vivium.
Dec 2016
Anneleen wordt uitgenodigd door B.O. Gent, een groep die zich voorstelt als het ‘huisartsenparlement’ dat de 350 Gentse huisartsen vertegenwoordigt. Deze collega’s verspreiden het verhaal naar hun achterban waarop opnieuw een twintigtal collega’s zich aanmelden als geïnteresseerd.
Nov 2016
In het Europees Parlement wordt een herziening van de Europese Pensioenrichtlijn goedgekeurd waaraan een clausule over verplichte transparantie en implementatie van ESG criteria is toegevoegd. Een belangrijke politieke stap! Voor implementatie krijgen de landen twee jaar de tijd.
Nov 2016
Artsenkrant brengt een artikel over het project: “Huisarts bouwt aan ethisch VAPZ-contract”
Nov 2016
Anneleen vertelt over de zoektocht in het Radio 1 programma Hautekiet.
Nov 2016
Het project verschijnt op Knack.be.
Okt 2016
We informeren naar de stand van zaken bij Anneleens VAPZ-contract. De CEO schrijft dat zijn bedrijf actief stappen heeft ondernomen om een ‘ethische overlay’ te gaan gebruiken. Het blijkt opnieuw een moeilijke oefening en hij benoemt meerdere problemen: ethische normen zijn subjectief, er is veel ‘window dressing’ in de sector, we moeten onze beleggingsvereisten blijven waarmaken (risico-rendement is evenzeer belangrijk).
Okt 2016
Gesprek met dhr. Philip Neyt, voorzitter van PensioPlus, de koepelvereniging van alle instellingen die tweede pijler pensioenproducten aanbieden. Hij blijkt ook in de raad van bestuur te zitten van een verzekeraar die RIZIV-contracten en VAPZ aanbiedt voor de medische sector en brengt me in contact met de CEO van deze instelling.
Okt 2016
Voorstelling van het project op de Eerstelijnsbeurs van Domus Medica, de vakvereniging voor huisartsen. De meerderheid van de collega’s reageert positief tot zeer positief, sommigen reageren wat ongeïnteresseerd (“hier ben ik echt niet mee bezig”) en een enkeling reageert negatief (“schoenmaker blijf bij je leest”). Tachtig collega’s geven zich op voor een mailinglijst om verder op de hoogte te worden gehouden!
Sept 2016
Anneleen gaat deeltijds aan de slag bij FairFin.
Juni 2016
Minister Borsus van middenstand, zelfstandigen en KMO’s antwoordt op de parlementaire vraag van kamerlid Wouter De Vriendt (Groen). Dit levert een goed overzicht van het aantal fondsen en de daarin omgaande bedragen. Over de fiscale penalisatie is hij niet bevoegd; die vraag schuift door naar minister Van Overtveldt. Het volledige antwoord van minister Borsus lees je hier.
Juni 2016
Anneleen wordt uitgenodigd door een groep laatstejaarsstudenten geneeskunde aan de UCL om te spreken op een informatienamiddag over ethische en duurzame alternatieven binnen de financiële sector. De reacties zijn zeer enthousiast en zo zijn er meteen veertig Franstalige geïnteresseerden aan boord.
Juni 2016
Gesprek met Dirk Coeckelbergh, specialist in ethisch beleggen en CEO van NewB. NewB werkt samen met Monceau, een kleine verzekeraar, maar voor hen zal het te vroeg zijn om de oprichting van een nieuw VAPZ product te realiseren. Desondanks blijft ook dhr. Coeckelbergh sindsdien beschikbaar voor bijzonder gewaardeerde raad en daad.
Feb 2016
Samen met een specialist van FairFin gaat Anneleen op bezoek bij het FSMA, waar ze worden ontvangen door twee vriendelijke juristen. We onthouden:
- Dat we hier vooral veel kunnen leren over juridische en financieel-technische aspecten. Op onze vraag of er aanbieders van RIZIV-contracten zijn die uitblinken in maatschappelijk verantwoord investeren, komt voorlopig geen antwoord.
- Dat overdracht van de gespaarde reserves van één naar een ander RIZIV-contract fiscaal wordt bestraft met een aanslagvoet van 33%. Wàààt? Hadden wij geen liberale regering die de vrije markt hoog in het vaandel draagt?
Dec 2015
Van het FSMA ontvangen we een goed gedocumenteerde brief met verwijzing naar de wetgeving waaraan VAPZ contracten moeten beantwoorden en de actuele lijst van de VAPZ overeenkomsten die van het FSMA een ‘positief gemotiveerd advies’ hebben verkregen. Dat blijken een dertigtal modelovereenkomsten te zijn, aangeboden door negentien verschillende maatschappijen.
Okt-dec 2015
Mails en gesprekken met verschillende stakeholders:
- Haar contactpersoon en nadien de CEO van haar eigen VAPZ-contract. De CEO geeft aan dat er gewerkt wordt aan een ESG-beleid, maar vernoemt geen concrete stappen noch tijdshorizon over de realisatie. Hij ziet veel inhoudelijke en praktische hindernissen.
- De directeur-generaal van het RIZIV: hij is de zoektocht genegen maar heeft hierin geen bevoegdheid; hij verwijst naar het FSMA en de Nationale Bank die als toezichthouder optreden.
- De toenmalige directeur van Triodos Bank België: Triodos zelf biedt tot op heden geen pensioenproducten aan. Dhr. Marquet toont zich wel zeer geïnteresseerd in het idee en staat ons sindsdien bij met zijn bijzonder gewaardeerd advies.
Aug 2015
Tien jaar en een bankencrisis later bekijkt ze het eens anders: hoeveel geld zit daar eigenlijk in, in al die verzekerings- en pensioenproducten?(*) Wat gebeurt er eigenlijk met dat geld? Hoe veilig is dat – zie diezelfde bankencrisis – en hoe maatschappelijk verantwoord – zie stapels artikels en websites over schandelijke praktijken in bijvoorbeeld mijnbouw-, farma- en kledingsector, over klimaatverandering en carbon bubble.
Anneleen begint haar zoektocht naar een fonds dat RIZIV-contracten beheert én dat transparante enn maatschappelijk verantwoorde investeringscriteria hanteert.
(*) alle Europese pensioenfondsen tesamen beheren zo’n 3300 miljard… Ter vergelijking: het Bruto Nationaal Inkomen van België bedroeg in 2015 zo’n 500 miljard.
Juni 2005
Anneleen studeert af als arts en doet wat de meeste jonge artsen doen: ze luistert met een half oor en vooral met een zekere desinteresse naar alle makelaars en fondsbeheerders die de revue passeren om hun producten aan te prijzen. Gewaarborgd Inkomen, Verzekering Beroepsaansprakelijkheid, Verzekering Rechtsbijstand, VAPZ,… Belangrijke dingen, maar boeiend? Ze sluit zich bijna lukraak aan bij een fondsbeheerder voor haar VAPZ, dat in ruil voor conventionering wordt gefinancierd door het RIZIV (ook wel Sociaal Statuut RIZIV of RIZIV-contract genoemd).
Een project van FairFin met steun van de Vlaamse Overheid, SDGs.be en FIDO
