Onze geschiedenis

De beginjaren (1982)

Bij de oprichting in 1982 heette FairFin oorspronkelijk Netwerk Zelfhulp Vlaanderen. De initiatiefnemers vonden inspiratie in een uitzending van 'Ommekaar'. Die uitzending handelde over Netzwerk Selbsthilfe Berlin, dat geld leende aan organisaties die er niet in slaagden om geld te lenen bij de bank, omwille van hun kritische maatschappijvisie en hun vernieuwende karakter. De uitzending eindigde met een oproep om ook elders gelijkaardige initiatieven op te starten. Een groepje enthousiastelingen voegde meteen de daad bij het woord.

Maatschappelijk verantwoord pionierswerk (tweede helft jaren tachtig en jaren negentig)

Netwerk Vlaanderen ('Zelfhulp' viel weg) werd al snel een begrip voor organisaties die niet konden terugvallen op subsidiëring of eigen inkomsten. Netwerk Vlaanderen zorgde voor leningen en giften aan sociale en ecologisch duurzame initiatieven. De doelstelling van dit soort organisaties was bijdragen aan een betere samenleving, in plaats van winstmaximalisatie. Netwerk Vlaanderen zette 'andere omgangsvormen met geld' om in de praktijk, en verrichtte op die manier pionierswerk.

In 1990 opende het eerste ethische bankagentschap in België: het ASLK-kantoor in het gebouw van Netwerk Vlaanderen. Deze bank belegde spaargelden van haar klanten op ethische wijze. Het agentschap ontwikkelde ook eigen duurzame producten, waaronder het Krekelsparen, sindsdien een bekend succesproduct. Het Krekelsparen van ASLK (later Fortis en vervolgens BNP Paribas) en Netwerk Vlaanderen verleende financiële steun aan sociale en ecologische initiatieven.

Een grote, geëngageerde groep vrijwilligers was het gezicht van Netwerk Vlaanderen in de regio. De vrijwilligers verwerkten en beoordeelden de regionale kredietaanvragen - en maakten ondertussen promotie voor het Krekelsparen.

Netwerk Vlaanderen groeide uit tot een stevige financiële instelling. Na een meningsverschil over het toekomsttraject, besloot de Algemene Vergadering in 1995 het roer om te gooien. Netwerk Vlaanderen werd een beweging die voortaan kritische vragen zou stellen over de rol van geld in de samenleving.

Startschot wapencampagne (2000)

In 2003 lanceerde Netwerk Vlaanderen haar eerste campagnedossier, genaamd ‘Mijn geld. Goed geweten?’. De banken en hun investeringen in de wapenindustrie stonden centraal. De campagne baseerde zich niet enkel op grondig onderzoek, tegelijkertijd waren er ook spraakmakende acties, artistieke interventies, debatten en vormingen. Op die manier werd niet enkel gefocust op de financiële instellingen, maar ook op het clienteel van de banken.

In 2004 zag Netwerk Rentevrij het levenslicht, een vennootschap opgericht door Netwerk Vlaanderen, het Kringloopfonds en Ethias. Door middel van rentevrije leningen zou Netwerk Rentevrij initiatieven met sociaal oogmerk eerlijke kansen bieden om projecten op te starten of uit te breiden.

In 2005 kreeg het campagnewerk van Netwerk Vlaanderen een nieuwe dimensie. Naast financiering van wapens legde Netwerk Vlaanderen zich voortaan ook toe op investeringen van activiteiten die mensenrechten ernstig schenden.

Met de oprichting van de controversiële ACE Bank haalde Netwerk Vlaanderen de internationale pers. ACE Bank communiceerde open en bloot over haar lucratieve beleggingen in de wapenindustrie of milieu-onvriendelijke bedrijven. Even liet Ace Bank pers, publiek én de financiële wereld in de waan dat ze echt bestond. Uiteindelijk blies Ace Bank haar dekmantel op, en bleek het opgezet spel van Netwerk Vlaanderen.

In 2007 lanceerde Netwerk Vlaanderen de website bankgeheimen.be. Op deze site worden schadelijke en geldstromen gevisualiseerd op een interactieve wereldkaart. Via de website worden een aantal omstreden investeringen van ABN Amro, AXA, Citibank, Deutsche Bank, Dexia, ING en KBC publiek bekendgemaakt. Later werden ook Triodos Bank en BNP Paribas aan de site toegevoegd.

Met de start van de financiele crisis lanceerde Netwerk Vlaanderen de NEP-campagne. De bijbehorende eisen (minder speculatie, meer transparantie en investeringen in reele economie) werden door een brede coalitie van middenveldorganisaties ondertekend. Bankgeheimen.be ging internationaal en werd banksecrets.eu

In 2010 volgde de campagne Bankroet, tegen investeringen in bedrijven die onomkeerbare milieuschade teweegbrengen, bijvoorbeeld door steenkoolproductie en -verbranding, oliewinning uit teerzand en ontbossing. Het rapport Bankiers op Hete Kolen onthulde hoe deze bedrijven bij de meeste grootbanken actief in Belgie - ondanks hun mooie duurzaamheidscharters en ronkende verklaringen - gemakkelijk geld kunnen loskrijgen.

In 2012 transformeerde Netwerk Vlaanderen tot FairFin. Een naam waarmee de organisatie verder kan op het internationale strijdtoneel voor een duurzaam financieel systeem.

BankWijzer, divestment en Belfius: volop in de actualiteit (2013 - heden)

In 2013 lanceert FairFin als Belgische partner in het internationale project Fair Finance Guide de website www.bankwijzer.be, waarop mensen in een oogopslag kunnen zien hoe hun bank scoort op duurzaamheid. Dit is ook het jaar dat FairFin zich expliciet achter de divestment campagne schaart, om investeringen in fossiele brandstoffen terug te dringen. Steeds meer institutionelen geven aan deze oproep gehoor en kunnen bij FairFin terecht voor advies. In 2014 start FairFin samen met Financité en label voor sociale en duurzame financiele producten. Met de Move Your Money Week (eerste editie in 2015) wil FairFin mensen en organisaties motiveren en ondersteunen om een stap te zetten naar verduurzaming van hun eigen geld.

Ondertussen is huisarts Anneleen De Bonte als vrijwilliger bij FairFin aan boord gekomen. Haar missie: een duurzaam pensioen (2de pijler) voorzien voor collega's zelfstandige zorgverleners. As we speak lijkt het erop dat ze daarin gaat lukken. Een moeilijker strijd voeren we met de in 2016 gelanceerde campagne Belfius Is Van Ons, waarbij we 30 uiteenlopende middenveldorganisaties aan beide kanten van de taalgrens verenigen om te pleiten voor een duurzame bank onder publiek beheer. De aanleidende doelstelling, Belfius is overheidshanden houden, is waarschijnlijk onhaalbaar, maar de discussie over nut en noodzaak van een publieke bank, is geopend. Die discussie blijven we de komende jaren voeden en voeren.

In 2017 vierden we de 35ste verjaardag van FairFin. Daarover schreven we de onderstaande tekst.