In het kort:

1. Het russische mijnbouwbedrijf Norilsk Nickel is verantwoordelijk voor een grote milieuramp in Russisch poolgebied, waar eind mei 21.000 ton dieselolie lekte.
2. ING investeert fors in het bedrijf, zo bleek in februari 2020 uit praktijkonderzoek van de Eerlijke Bankwijzer en Greenpeace. ING droeg daarna nog bij aan een nieuwe miljardenlening aan Norilsk Nickel, zo blijkt nu. ING investeerde voor in totaal meer dan 750 miljoen euro miljard dollar in Norilsk Nickel. 
3. Norilsk Nickel wordt al langer door diverse investeerders uitgesloten vanwege herhaaldelijke betrokkenheid bij het veroorzaken van ernstige milieuschade in het poolgebied, waaronder een van de grootste beleggers ter wereld, het Noorse Staatspensioenfonds. 
4. Samen met de Eerlijke Bankwijzer in Nederland zetten de Belgische bankwijzer en FairFin  druk op ING en andere investeerders om  Norilsk te laten betalen om de milieuschade te herstellen en te stoppen met investeren in olie-, gas- en mijnbouwbedrijven die exploiteren in het poolgebied.. 
5. Vanuit de Move Your Money campagne roepen we klanten op om weg te gaan bij ING als ze niet duidelijk afstand nemen van investeringen in olie-, gas- en mijnbouwbedrijven die exploiteren in het poolgebied. 

De milieuramp 

Op 29 mei 2020 was het Russische bedrijf Norilsk Nickel verantwoordelijk voor ernstige milieuvervuiling in arctisch (permafrost) gebied in Rusland. Die dag lekte er 21.000 ton diesel van de Nadezhda energiecentrale in Kayerkan, nabij Norilsk, op het Taymyr-schiereiland; dit ligt in Russisch poolgebied boven de poolcirkel. De weggelekte diesel vervuilde minstens 20 kilometer aan lokale waterlopen. Bovendien kwam de diesel terecht in twee rivieren: de Ambarnaya en de Daldykan. De vervuiling leidde ertoe dat de Ambarnaya een rode, tot 20 centimeter dikke, rode laag petrochemische vervuiling langzaam naar zee voerde. Pas dagen na de ramp reageerde het bedrijf officieel. 

De lekkage vervuilde een gebied van 350 km². Volgens het Wereld Natuur Fonds (WWF) is de olieramp qua volume de op één na grootste in de moderne Russische geschiedenis. ‘Helaas zijn de meest giftige elementen van dieselbrandstof aromatische verbindingen zoals benzeen, tolueen, ethylbenzeen en xyleen, die zich massaal zullen mengen met het water. Het is onmogelijk om ze op te vangen met behulp van “olie booms” (een methode waarbij olie op het water wordt ingedamd en geabsorbeerd)’, aldus WWF-Rusland. De Russische milieuorganisatie Rosprirodnadzor stelde dat de schoonmaak vijf tot tien jaar kan duren. Herstel van het ecologisch evenwicht in de getroffen waterlopen zal volgens de Russische federale visserijdienst zelfs tientallen jaren in beslag nemen. Volgens Greenpeace Rusland zullen de maatregelen die het bedrijf na de ramp trof slechts een heel klein deel van de vervuiling opvangen, zodat bijna alle dieselbrandstof in het milieu zal blijven. 

De centrale waar de lekkage ontstond is eigendom van Norilsk-Taimyr Energy (NTEK), een dochteronderneming van Norilsk Nickel (Nornickel). NTEK is ’s werelds grootste producent van de metalen nikkel en palladium. Deze centrale is een van de vele fabrieken in het gebied die de industriestad Norilsk tot een van de zwaarst vervuilde plekken op aarde maakten. Norilsk was vaker betrokken bij ernstige milieurampen. 

De Russische regering riep de noodtoestand uit in dit deel van Siberië en president Poetin sprak Norilsk Nickel stevig aan op de ramp: ‘Waarom kwam de overheid hier pas na twee dagen achter? Gaan we nu over noodgevallen te weten komen via de sociale media?’ De Russische federale openbaar aanklager arresteerde de manager van de fabriek en stelde een strafrechtelijk onderzoek in. De schoonmaakkosten voor de ramp bedragen ten minste 130 miljoen euro, aldus Norilsk Nickel zelf. 

De oorzaak 

De dieselolie wordt gebruikt als back-up brandstof voor de kolengestookte warmtekrachtcentrale van NTEK. Volgens Norilsk Nickel is het diesellek veroorzaakt doordat een steunpilaar onder de tank wegzakte in de smeltende permafrost – de bevroren aardlaag waarop Norilsk is gebouwd. ‘Door plotselinge verzakking van ondersteuningen, die meer dan dertig jaar probleemloos dienstdeden, raakte de opslagtank voor diesel beschadigd, wat resulteerde in een lek’, aldus een verklaring van het bedrijf. 

De tank bezweek door gaten in de tankbodem, veroorzaakt door de vorming van corrosie. Volgens experts aan de St. Petersburg Mining University is corrosie een van de belangrijkste oorzaken van het falen van tanks voor olie en olieproducten.  Al in 2014 kreeg NTEK van de Russische regelgevende instantie voor natuurlijke hulpbronnen Rostekhnadzor opdracht om vóór 2015 het buitenoppervlak van de wanden en het dak van de tanks te reinigen van roest, en om de anticorrosiecoating te herstellen. In 2016 moest het bedrijf bovendien een inspectie van de tankbodems uitvoeren. Ondanks deze verzoeken zette NTEK niet de gevraagde stappen om te voorkomen dat de tank scheurde. 

Greenpeace stelt dat het al in 2009 verslag deed van de risico’s die het ontdooien van de permafrost met zich meebrengt voor de Russische olie- en gasinfrastructuur. ‘Het is niet mogelijk dat het bedrijf niet op de hoogte was van het ontdooien van de permafrost, maar het is mogelijk dat het bedrijf op onverantwoorde wijze gebruik maakte van een gevaarlijke faciliteit,’ aldus een woordvoerder van Greenpeace Rusland. Zwakke handhaving en kostenoverwegingen zorgen ervoor dat bedrijven als Norilsk aarzelen om technologie te vervangen, aldus Greenpeace. 

De investeerders in Norilsk Nickel 

ING investeert fors in Norilsk Nickel. Uit praktijkonderzoek van de Eerlijke Bankwijzer (NL) en Greenpeace, gepubliceerd in februari 2020, bleek dat Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen in 2019 ruim 10 miljard euro hadden geïnvesteerd in 30 olie-, gas en mijnbouwbedrijven die exploiteren in het Noordpoolgebied. 

ING investeerde tussen 2016 en 2019 in totaal 3,42 miljard euro in 10 mijnbouwbedrijven die exploiteren in poolgebied. Hiervan werd 462 miljoen euro geïnvesteerd in Norilsk Nickel  miljoen in leningen, 186 miljoen in nieuwe bedrijfsobligaties). Eind februari 2020 verstrekte ING opnieuw een lening aan Norilsk Nickel: een nieuwe syndicaatslening van een groep banken van in totaal 3764 miljoen euro. De bijdrage hieraan van ING wordt geschat op 301 miljoen euro. ING is de ‘Coördinator and Documentation Agent’ voor deze lening.

De Eerlijke Bank- en Pensioenwijzer vroegen ING begin juni om een reactie op de investeringen in Norilsk en de milieuramp. ING meldt dat het op de hoogte is van de gebeurtenissen en in direct contact staat met deze klant over de oorzaken die tot de ramp hebben geleid, toekomstige preventie en herstel van schade.

Diverse investeerders sluiten Norilsk Nickel uit. In 2009 sloot een van de grootste beleggers ter wereld, het Noorse Staatspensioenfonds, Norilsk Nickel uit vanwege ernstige schade die het bedrijf toebracht aan het milieu in Siberië. Ook onder meer de Noorse bank en verzekeraar Storebrand en ANZ Bank (Australia and New Zealand Banking Group) sluiten Norilsk Nickel in 2020 uit. In Nederland sluit onder meer Actiam (Vivat) Norilsk Nickel uit vanwege risico’s voor het milieu. 

Wat nu?

1. Oproep aan ING en andere investeerders in Norilsk Nickel:

• Oefen druk uit op Norilsk Nickel om de milieuschade door de olieramp maximaal te herstellen, ongeacht de kosten, en om toekomstige milieu ongelukken te voorkomen (herstel en preventie). Communiceer helder over de ondernomen stappen. 
• Stop met investeren in olie-, gas- en mijnbouwbedrijven die exploiteren in het poolgebied. 

2. Oproep aan klanten van ING: 

De campagne Move Your Money roept klanten op om weg te gaan bij ING. De bank neemt geen afstand van investeringen in olie-, gas- en mijnbouwbedrijven die exploiteren in het poolgebied. Ook op andere punten gebruikt de bank het geld van haar klanten om het klimaat te verwoesten. ING beweert haar investeringen in lijn te willen brengen met het klimaatakkoord van Parijs, maar we zien geen concrete engagementen. Raadpleeg daarvoor ook het klimaatrapport van de banken, dat vorig jaar gepubliceerd werd. Als klant bij ING gaat je geld mee in de miljardenstroom die door de fossiele geldkraan loopt. Het advies is dan ook: Move Your Money. 

Het is ook een goed idee om de bank aan te spreken op dit schandaal.

3. Oproep aan de Belgische overheid:

De herhaaldelijke milieurampen waar bedrijven als Norilsk Nickel verantwoordelijk voor zijn en de weigering van banken als ING om hun investeringen in deze bedrijven stop te zetten, tonen duidelijk aan dat enkel overheidsregulering van de financiële sector ervoor kan zorgen dat er niet langer geld naar deze milieurampen vloeit. 

Daarom roepen we de overheid op om actief in te zetten op een verbod op investeringen in grondstofexploiterende bedrijven actief in het poolgebied, in het bijzonder mijnbouw- en olie- en gasbedrijven en op het stopzetten van investeringen in fossiele brandstoffen in het algemeen.  Bepleit in Europees verband dat mijnbouw en olie- en gasboringen  (on- en offshore) worden opgenomen in de voorgenomen uitbreiding van de taxonomie naar activiteiten die significant schade toebrengen aan milieudoelstellingen (‘bruine taxonomie’). 

Move Your Money

Ben je klant bij ING en wil je niet dat ze nog investeren in Norilsk Nickel met jouw geld? Doe dan mee met Move Your Money. Onderteken mee de collectieve actie. Zo beloof je jezelf en de hele planeet dat je binnen de maand stappen zal ondernemen om naar een duurzame bank te verhuizen. Onze boodschap aan de banken is duidelijk: “Move Your Money, of wij doen het.”