2024 was een boeiend én bewogen jaar voor FairFin, waarin we ons opnieuw inzetten voor een structurele verandering van ons financieel systeem. Dit soort systeemverandering blijft broodnodig, zeker in tijden van (internationale) crises.
Wellicht zag je onze strijd voor verandering in de krant of op het nieuws, of las je over onze onderzoeken op social media. Misschien volg je FairFin via de nieuwsbrief of nam je deel aan onze acties? In ieder geval lees je in dit artikel enkele van onze hoogtepunten van 2024, en hoor je wat we in 2025 van plan zijn.
1. Verkiezingsprogramma volgens FairFin
Afgelopen jaar stond misschien wel bovenal in het teken van wereldwijde verkiezingen: in de VS, voor het Europees Parlement, en ook voor alle niveaus van de Belgische regering. FairFin heeft zich druk beziggehouden met de verkiezingscampagne: voortbouwend op ons eigen memorandum dat we eind 2023 opstelden, namen we in de aanloop naar de federale verkiezingen de partijprogramma’s onder de loep. In 8 punten analyseerden we of de plannen sterk genoeg waren om de grote uitdagingen van de financiële sector aan te pakken, om zo burgers te helpen een geïnformeerde stem uit te brengen.
De verschillen bleken groot: waar linkse en progressieve partijen als PVDA, Groen en Vooruit over het algemeen erg negatief waren over het huidige functioneren van de financiële sector en vaak strenge hervormingen voorstelden, waren de Open Vld en de N-VA juist erg weinig kritisch en vooral gericht op het versterken van concurrentievermogen. De cd&v zat er dan weer enigszins tussenin, door enkel rond een paar concrete kwesties als greenwashing of transparantie maatregelen te eisen.
2. Don’t Buy Into Occupation - Belgisch geld naar illegale annexatie van Palestina
Bij FairFin keken we het afgelopen jaar met afgrijzen naar het onophoudelijke geweld van Israël tegen de Palestijnen. Het laatste rapport van Amnesty International concludeert zelfs dat Israël een genocide pleegt in Gaza, in navolging van de zaak van Zuid-Afrika bij het Internationaal gerechtshof. Maar naast de geweldsexplosie in Gaza en Libanon, escaleert ondertussen ook de snelheid waarmee Israëlische kolonisten Palestijnen wegdrijven van de Westelijke Jordaanoever.
Hoewel het internationaal gerechtshof afgelopen zomer deze kolonisatie in de sterkste bewoordingen veroordeelde, is het internationale bedrijfsleven en de financiële sector nog altijd actief in illegale nederzettingen op Palestijns gebied. Dat bleek uit het laatste DBIO-rapport, dat FairFin samen met 11.11.11 en tientallen Palestijnse en Europese organisaties opstelde. Ook banken in België blijven miljarden investeren in bedrijven die bijdragen aan etnische zuivering, met als belangrijkste voorbeeld bulldozerfabrikant Caterpillar, waar onder andere KBC, BNP Paribas, Belfius en ING miljoenen in investeerden de afgelopen jaren. Zelfs de Nationale Bank van België verscheen in de data met een weliswaar kleine, maar toch opmerkelijke investering in bedrijven actief in de nederzettingen.
Behalve het financieren van deze “bulldozer van etnische zuivering”, bleek uit een ander rapport van onze DBIO-coalitie dat Europese financiële instellingen ook miljarden investeren in wapenfabrikanten die wapens voor het Israëlische leger produceren. Niet alleen ‘usual suspects’ als BNP Paribas maar ook de Europese Investeringsbank (EIB) een belangrijke geldschieter voor dit soort bedrijven te zijn. FairFin stuurde daarom samen met een grote groep andere NGO’s een open brief aan de EIB, om haar investeringsbeleid te herzien en geen steun te geven aan wapenleveranciers van Israël.
Naast deze open brief, bleven we ook druk zetten via de klachtenbrieven op onze website: meer dan duizend mensen stuurden dit jaar een brief om hun bank op te roepen de mensenrechten van Palestijnen te respecteren in hun investeringsbeleid- en praktijk.
Nog geen klachtenbrief gestuurd? Zet mee druk!
3. Bankwijzer
Al jarenlang biedt FairFin een helder overzicht van de ethische werking van Belgische banken op basis van hun investeringsbeleid. Dankzij de eenvoudige handleiding om van bank te veranderen en tips om kritisch in gesprek te gaan met je bank staan consumenten steviger in hun schoenen.
Nieuw dit jaar was de toevoeging van Crelan, die door incompleet beleid een behoorlijk lage score kreeg. Maar het lage rapportcijfer oogste onmiddellijk succes: Crelan erkende dat de bank onvoldoende transparant was en publiceerde meteen haar eerste klimaatverslag. Een duidelijk voorbeeld van het belangrijke corrigerende effect van de BankWijzer.
Essentieel hierbij was de nieuwe samenwerking met Financité, de Franstalige evenknie van FairFin, die het onderzoek naar Crelan leidde.
Ook zetten we nog altijd vol in op klachtenbrieven als drukmiddel. Want hoe meer mensen een klachtenbrief sturen, hoe belangrijker het wordt voor de banken, en hoe sterker FairFin staat in zijn onderhandelingspositie met banken en beleidsmakers.
4. Beleidsplan
Iedere vijf jaar schrijft FairFin een nieuwe subsidieaanvraag voor de Vlaamse overheid. Dit begint steeds bij een reflectie over wat FairFin de afgelopen jaren heeft gedaan, om dan te bedenken waar we in vijf jaar zouden willen staan. Zo ontstaat ons nieuwe beleidsplan, onze leidraad voor de komende vijf jaar. Het vertelt ons van waar we komen en waar we heen gaan.
De komende jaren blijven we burgers informeren via onderzoek, mensen verbinden door acties en beleidsmakers en financiële instellingen overtuigen van de noodzaak van een duurzamer financieel systeem. We zetten druk op het financiële systeem om transparanter en duurzamer te worden en richten ons daarbij steeds sterker op de rol van beleidsmakers, die hierin een cruciale verantwoordelijkheid dragen.
Om onze ambitie voor een vernieuwd financieel systeem waar te maken, blijven we samenwerken met andere organisaties, vrijwilligers, leden en sympathisanten. Dit pad blijven we volgen, want de nood aan een alternatief financieel systeem dat de maatschappij en de planeet ten goede komt, is urgenter dan ooit.
5. FairFin Research
Dit jaar hebben we bij FairFin ook onze onderzoekstak verder uitgebouwd, FairFin Research. Met FairFin Research ondersteunen we andere NGO’s door onze expertise in financieel onderzoek aan te bieden. Zo kunnen zij hun campagnes en rapporten met een financiële analyse sterker onderbouwen en de verantwoordelijkheid en betrokkenheid van financiële instellingen aantonen.
Afgelopen jaar deden we dat bijvoorbeeld met een onderzoek voor een andere NGO naar de betrokkenheid van financiële instellingen bij plasticproductie, waarbij we analyseerden hoeveel Europese banken investeren in grote plasticvervuilers. Op deze manier vergroot FairFin Research de slagkracht van onze expertise en kunnen we nog effectiever druk zetten op de financiële wereld.
6. Wie perst er geld uit bomen?
We willen ook een klein tipje van de sluier lichten over wat er nog zal komen: de afgelopen maanden is FairFin namelijk samen met Bos+ druk bezig geweest met een dossier over ontbossing. Internationale bedrijven, met name uit de vlees- en voedselindustrie, veroorzaken massale ontbossing in het globale zuiden, waarbij jaarlijks een gebied van de omvang van België aan oerbos verdwijnt. Deze ontbossende bedrijven vinden ondertussen vlot financiering bij Europese financiële instellingen. Deze financiële instellingen hebben voor het overgrote deel ofwel geen, ofwel een te zwak beleid rond ontbossing en mensenrechten. Ondertussen is de financiële sector ook nog eens uitgezonderd van nieuwe Europese zorgplichtwetgeving. Zo kunnen onze banken dus ongehinderd geld verdienen met investeringen die bijdragen aan ontbossing en schendingen van mensenrechten.
Om deze wantoestanden aan de kaak te stellen, legt FairFin samen met Bos+ deze geldstromen bloot. We zullen financiële instellingen ter verantwoording roepen voor de schade van hun investeringspraktijken en oproepen tot sterkere regulering en inclusie in wetten als de nieuwe Europese ontbossingswet. Benieuwd hoe we dat precies gaan doen? Hou de komende maanden dan vooral de website in de gaten.
7. En wat in 2025?
FairFin blijft zich inzetten als kritische stem in het Belgische en Europese debat over de financiële sector. Samen met u blijven we druk zetten op banken en beleidsmakers voor een duurzamere toekomst. De conservatieve stemmen uit het financieel systeem domineren bij uitstek onze media en het publieke debat. Daarom bieden wij tegengewicht door middel van opiniestukken, open brieven en samenwerkingen met andere middenveldorganisaties. Dat blijven wij verder zetten in 2025.
Volgend jaar blijven we onderzoek doen naar de financiële stromen naar de bezetting van Palestijnse gebieden, beginnen we alvast aan de volgende BankWijzer update en publiceren we het eerder genoemde ontbossingsonderzoek in samenwerking met BOS+.
Ook in 2025 blijven we dus pleiten voor een eerlijker, duurzaam en transparant financieel systeem.
