De staalproducent Aperam, een bedrijf dat tot tien jaar geleden deel uitmaakte van ArcelorMittal, promoot zichzelf als een pionier in duurzaam staal. Maar dit ‘groen’ staal heeft een donkere keerzijde: waterschaarste in een al kwetsbare regio in Brazilië en landonteigeningen van lokale boeren.
Aperam zet zichzelf graag in de kijker als duurzame staalproducent. In België maken ze roestvrij staal van schroot, en ook hun fabriek in Brazilië zou ‘groen’ staal produceren: ze verbranden er houtskool op basis van eucalyptushout in hun hoogovens in de plaats van vervuilende ‘cokes’. Maar is dat wel zo groen als ze beweren?
De eucalyptus waarvan ze deze houtskool maken, groeit Aperam zelf in plantages in de Cerrado. Dit savanneachtig gebied in Brazilië heeft een grote natuurlijke biodiversiteit en de planten en dieren zijn aangepast aan de langdurig droge periodes in de regio. Ook de lokale boeren kennen hun land goed en weten hoe ze het grondwaterpeil in stand moeten houden. Maar de waterslurpende eucalyptusplantages van Aperam ontregelen deze balans.
Zware milieu-impact
Eucalyptus is geen inheemse plant en is niet aangepast aan het droge klimaat. Bij de lokale vegetatie sijpelt de helft van het regenwater tot in het grondwater door, bij de eucalyptusplantages nog minder dan één derde. Dat betekent een wereld van verschil in deze droge regio.
Daarom namen verschillende Braziliaanse universiteiten en middenveldorganisaties (onder leiding van IDEC, een van FairFin’s partners in Brazilië) de lokale milieu-impact van Aperam onder de loep. Wat blijkt? In de buurt van Aperam’s eucalyptusplantages daalt het grondwaterpeil significant: het water in de rivieren staat er lager en de waterbronnen drogen op. Dit heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit van de streek én voor de lokale bevolking.
Watertekort en onteigening
De meeste families in de buurt leven van kleinschalige landbouw, waarmee ze zowel zichzelf als de naburige steden voeden. Maar door de waterschaarste moeten ze hun landbouwactiviteiten terugschroeven of zelfs helemaal stopzetten.
Bovendien werden al meerdere gezinnen van hun land onteigend om meer ruimte te maken voor de plantages van Aperam. Deze families komen in een extra kwetsbare situatie terecht: zonder eigen landbouwgrond en met een tekort aan water. De situatie is zo extreem dat de overheid via vrachtwagens water naar de regio laat vervoeren.
Het zijn dus de lokale bevolking en de belastingbetaler die de prijs betalen voor deze eucalyptusplantages, terwijl Aperam de lokale waterbevoorrading opslorpt en winst maakt met hun ‘groen’ staal.
Van ‘groen’ naar groen
Dat Aperam ‘groen’ staal wil produceren, kunnen we enkel maar toejuichen. Maar niet ten koste van mens en natuur. Daarom vragen we ook aan de banken om hun verantwoordelijkheid op te nemen en kritischer te zijn voor de groene ambities van Aperam.
Banken en vermogensbeheerders in België investeerden de laatste vijf jaar 600 miljoen euro in Aperam. Vooral BNP Paribas springt daarbij in het oog, met 297 miljoen euro aan leningen en investeringen. Maar ook ING financierde Aperam voor 159 miljoen euro, KBC voor 62 miljoen euro, Deutsche Bank voor 58 miljoen euro en Argenta voor 9 miljoen euro.
Zolang deze banken geen verbetering eisen van het bedrijf, dragen ze bij aan de waterschaarste, landonteigening en het verlies aan biodiversiteit in de Cerrado in Brazilië.
